Bốn phương thức giải quyết tranh chấp thương mại phổ biến ở Việt Nam bao gồm Thương lượng, Hòa giải, Trọng tài và Tòa án, trong đó ba phương thức trước đây thường được gọi là Giải quyết Tranh chấp Thay thế (ADR). Theo Bộ Tư pháp, Thương lượng và Tòa án là những phương thức được lựa chọn nhiều nhất để giải quyết xung đột kinh doanh với tỷ lệ lần lượt là 57,8% và 46,8%, tiếp theo là Hòa giải (22,8%) và Trọng tài (16,9%). Trên thực tế, doanh nghiệp chưa làm quen với Hòa giải, và cũng ít tin tưởng vào phương thức này. Do đó, các doanh nghiệp có xu hướng chọn những cách thức chắc chắn và đáng tin cậy hơn, đặc biệt là Tòa án và Trọng tài.

Đàm phán

Đàm phán nên được ưu tiên xem xét để giải quyết tranh chấp thương mại nào giữa các bên trước khi đưa vụ việc đến cơ quan tài phán, do tính hiệu quả về nguồn lực. Tuy nhiên, phương thức đàm phán thường không được doanh nghiệp Việt Nam ưu tiên sử dụng do không có cơ chế ràng buộc về thực thi sau khi các bên đạt được thỏa thuận. Do đó, đàm phán khó đạt được kết quả. Dẫn đến tranh chấp thường được khởi kiện lên tòa án hoặc trọng tài để giải quyết.

Hòa giải thương mại

Theo Bộ Tư pháp, Việt Nam có 10 Trung tâm hòa giải thương mại. Hòa giải thương mại được thực hiện theo một trong các phương thức sau:

1. Các bên gửi yêu cầu hòa giải đến trung tâm hòa giải là Trung tâm hòa giải Việt Nam (VMC)

2. Các bên gửi đơn khởi kiện đến trung tâm trọng tài, trong quá trình tố tụng trọng tài, các bên có quyền yêu cầu hội đồng trọng tài tiến hành hoà giải.

Thực tế chứng minh, sự thành công hay thất bại của buổi hòa giải phụ thuộc rất lớn vào chuyên môn, kinh nghiệm, kỹ năng hòa giải trong ngành cũng như khả năng thuyết phục các bên đối với hòa giải viên. Vì vậy, ngay từ những bước đầu tiên trong quá trình hòa giải, các bên cần thận trọng lựa chọn đúng hòa giải viên có chuyên môn và kinh nghiệm dày dặn.

Trọng tài

Theo các nguyên tắc giải quyết tranh chấp, Trọng tài trình bày một số ưu điểm vượt trội cho các bên khi có tranh chấp trong hoạt động kinh doanh, thương mại. Cụ thể, phương pháp Trọng tài có

(i) thủ tục đơn giản,

(ii) minh bạch và công bằng vì các bên có thể chọn trọng tài viên của riêng mình,

(iii) tính bảo mật (bí mật thương mại),

(iv) dựa trên tự nguyện không phụ thuộc vào quyền lực nhà nước,

(v) các bên có nghĩa vụ sẽ tự thực hiện phán quyết cuối cùng.

Tòa án

Ở Việt Nam, các đương sự thường lựa chọn giải quyết tranh chấp kinh tế bằng Tòa án là biện pháp cuối cùng để bảo vệ hiệu quả quyền và lợi ích của mình khi thương lượng, khi hòa giải không thành.

Lợi ích đáng kể nhất của phương thức này là nó thuộc quyền quản lý của Nhà nước. Tòa án là cơ quan xét xử có quyền hành động theo ý chí và quyền lực của nhà nước khi xét xử các tranh chấp. Bản án, quyết định cuối cùng của Tòa án nhân dân phải được các cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế – xã hội, lực lượng vũ trang và mọi công dân tôn trọng và tuân theo. Trường hợp bản án không được tự nguyện thi hành thì sẽ bị cưỡng chế thi hành bằng quyền lực nhà nước.

Tuy nhiên, việc giải quyết tranh chấp thương mại của Tòa án có một số mặt hạn chế. Một trong những nguyên tắc xét xử của tòa án là xét xử công khai, đây là nguyên tắc các doanh nghiệp cần lưutâm nhất vì bí mật kinh doanh của họ sẽ bị lộ ra ngoài.

Ngoài ra, thủ tục của Tòa án còn tương đối phức tạp, việc phân chia thủ tục xét xử mất nhiều thời gian, có thể kéo dài thời gian giải quyết tranh chấp. Điều này dẫn đến thiệt hại kinh tế cho các doanh nghiệp khi xảy ra xung đột thương mại. 

Đối với người nước ngoài tham gia tranh chấp kinh doanh tại Việt Nam, việc chưa quen với hệ thống pháp luật Việt Nam sẽ gây cho họ một số bất lợi nhất định. Vì vậy, để tránh những tình huống bất lợi và hạn chế tổn hại về kinh tế hay thời gian, các nhà doanh nghiệp nước ngoài nên tham khảo ý kiến của chuyên gia bản địa về lĩnh vực này để có thể đưa ra giải pháp phù hợp nhất. Viettonkin – một trong những công ty tư vấn hàng đầu với hiểu biết sâu sắc về thị trường và luật pháp Việt Nam – có thể giúp quý vị và doanh nghiệp định hướng tuân theo quy trình pháp lý tại Việt Nam.

Đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi qua Email- info@viettonkin.com.vn hoặc trang Liên hệ để có thêm thông tin chi tiết.